یادداشت‌های اجتماعی و سیاسی اندیشکده هاتف

سیاست‌گذاری با نگاهی به فیلم 12 مرد خشن

این متن یک بازخوانی شخصی از محتوای فیلم «دوازده مرد خشمگین» در «سیاست‌گذاری» است.

دوازده مرد وارد اتاقی می‌شوند که باید در آن تصمیم بگیرند که آن متهم هجده‌ساله که آن بیرون روی آن صندلی نشسته، اعدام بشود یا نشود. هیچ قطعیتی در کار نیست؛ این در خلال مکالمات فیلم مشخص می‌شود که نه اثبات قتل و نه ردکردنش کار ساده‌ای نیست. ولی دوازده مرد هیئت منصفه این را می‌دانند که باید دوازده بر هیچ به اجماع برسند که آن جوان روی صندلی الکتریکی بنشیند یا نه.

خروجی تصمیمات بزرگ لزوما همواره این‌قدر تند و تیز نیست. با اقدام به یک سیاست نادرست، کسی اعدام نمی‌شود؛ اما اثری که یک سیاست نادرست بر آیندۀ کلان کشور دارد این است که این تصمیم نادرست تا دهه‌ها صرفاً ریشۀ نادرست خود را تنومند می‌کند تا بعدها، که نادرست‌بودن آن تصمیم مسجل شد، کار نادرست قطع‌کردن این تنۀ نادرست باشد! با وجود تصمیم‌گیری سطحی و غیرکارشناسانه کسی اعدام نمی‌شود؛ اما یک تصمیم نادرست آینده را گروگان می‌گیرد.

ادامه مطلب
روانشناسی فساد و فساد بین‌فردی

مقدمه؛ پویایی‌های فساد بین‌فردی

تنگنای فساد بین‌فردی بیش از فساد فردی به پیش‌بینی نیاز دارد. به‌منظور روشن‌ترشدن پویایی‌های اجتماعیِ پیچیده در فساد بین‌فردی در این قسمت نگاه دقیق‌تری به اهمیت و ضرورت «هنجارهای فساد» (این نکته که فسادکردن هنجار است) انداخته و نشان داده می‌شود که اعتماد نقش دوگانه‌ای (twofold) در فساد بین‌فردی ایفا می‌کند (اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کند درحالی که به اعتماد خیلی خاصی نیاز دارد). در این بحث بر فساد بین‌فردی تمرکز کرده و به‌صورت مختصر به اهمیت این دو عامل برای فساد فردی اشاره می‌شود.

هنجارهای اجتماعی:

یکی از مهم‌ترین معیارها برای پیش‌بینی پیامدهای احتمالی رفتار فاسد در آینده هنجارهای اجتماعی هستند. هنجارهای اجتماعی فهمی مشترک را در مورد اقداماتی توصیف می‌کنند که اجباری، مجاز یا ممنو‌ع‌اند. پیش‌بینی در مورد رفتار (فاسد) دیگران براساس پیش‌بینی هنجارها صورت می‌گیرد. با توجه به این نکته دو نوع اصلی هنجارهای اجتماعی وجود دارند: هنجارهای تجویزی و هنجارهای توصیفی. اقدام فاسدی که فرد پیش‌بینی می‌کند انجام شود می‌تواند بر این اساس ارزیابی شود که آیا آن اقدام مجاز است (هنجارهای تجویزی) و آیا دیگران نیز درگیر آن هستند (هنجارهای توصیفی) یا خیر.

ادامه مطلب
جواد درویش، محمدتقی موحد ابطحی و علی سلطان‌زاده - نشست کارنامه علم دینی در ایران - اندیشکده هاتف

سه‌شنبه ۲۵ بهمن 1401 نشستی با موضوع کارنامۀ علم دینی در ایران به همت اندیشکده هاتف در خانه اندیشه‌ورزان و با حضور دکتر محمدتقی موحد ابطحی و دکتر جواد درویش برگزار شد. مجری و کارشناس این نشست علی سلطان‌زاده بود. دکتر موحد ابطحی بحث را  از تاریخ علم دینی شروع کرد.

شروع ماجرای علم دینی

به اعتقاد موحد ابطحی علم دینی به این معنایی که امروزه مورد بحث است و مورد قبول و انکار پژوهشگران قرار گرفته، عمدتا ناظر به مواجهۀ جهان ادیان با علم جدید از قرن هفدهم مطرح شده است. به همین دلیل اشتباه است اگر تصور کنیم علم دینی با انقلاب اسلامی مطرح شد؛ نه تنها علم دینی پیش از انقلاب اسلامی هم مطرح بود، بلکه حتی مربوط به ایران هم نبود و در جهان اسلام این بحث به وجود آمده بود، اما حتی شروعش هم خارج از جهان اسلام و مربوط به جهان مسیحیت بود.

ادامه مطلب
لزوم تغییر در مدارس و نظام آموزشی نوین

مدرسه یک مکان ثابت نیست. گواه این سخن تمام ساعت‌هایی است که در مدرسه سپری و تجربه کرده‌ام. مدرسه عوض می‌شود. ما معلم‌ها و دانش‌آموزان انسان‌هایی با نقش‌های ثابت و یکسان نیستیم. با گذر زمان تغییر می‌کنیم و مدرسه را نیز تغییر می‌دهیم. البته از زمانی که کرونا چهرۀ زندگی را دگرگون کرد تقریبا همۀ آنچه که می‌شناختیم با شتاب بیشتری عوض شد. نظم و اقتدار مدرسه جای خودش را به پنجره‌های دوبعدی در صفحۀ نمایشگرها سپرد که ماهیتش تماما با نظام آموزشی ناسازگار بود. خاطرم هست در دفتر دبیران بر روی کاغذی در ابعاد A3  نوشته شده بود «دبیران محترم لطفا از سوق‌دادن دانش‌آموزان به فضای مجازی جدا پرهیز نمایید.» شاید آن روزها هرگز به ذهن ما خطور نمی‌کرد که باید کلاس درس را به صورت آنلاین و در فضای مجازی راهبری کنیم.

ادامه مطلب
نشست سند تنظیمگری پلتفرم‌های دیجیتال یونسکو

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در تاریخ 22 و 23 فوریه در طی نشستی پیش‌نویس سند «راهنمای تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال» را ارائه کرد و از ذی‌نفعان، متخصصان و نهادهای جامعۀ مدنی درخواست کرد که دیدگاه‌ها و ‌‌نظرات خویش درباره سند مذکور را با این سازمان به اشتراک بگذارند.

با توجه به اهمیت روزافزون پلتفرم‌های پیام‌رسان و همچنین شبکه‌های اجتماعی در گسترش اطلاعات و توسعۀ ارتباطات اجتماعی که مضاف بر اینکه از اهداف اصلی مصرح در راهبردهای سازمان یونسکو بوده، از مهمترین دغدغه‌های حکمرانی فرهنگی و اجتماعی کشورها در سطح ملی ‌نیز است، اندیشکده هاتف در پی آن خواهد بود تا در این نشست علمی با میزبانی از کارشناسان این حوزه؛ آقای دکتر یاسر خوشنویس و خانم دکتر نرگس نراقی و همچنین نمایندۀ محترم کمیسیون ملی یونسکو در ایران از خلال واکاوی این سند، در کنار فهم و احصا دلالت‌های آن برای جمهوری اسلامی ایران، موضوع تنظیم‌گری پلتفرمهای دیجیتال در ایران و سیاست‌های حاکم بر این حوزه را نیز مورد نقد و تحلیل قرار دهد.

زمان: دوشنبه 15اسفند1401 ساعت 17

مکان: ضلع شمال‌غربی چهارراه ولی‌عصر، شماره 907، خانۀ اندیشه‌ورزان

ادامه مطلب
اندیشکده چیست think tank

اندیشکده‌ها در آمریکا

اندیشکده‌ها در سال‌های پس از دهۀ1960 به‌طور چشمگیری در آمریکا گسترش پیدا کردند. تعریف معمول در زمینۀ آمریکایی برای یک اندیشکده، پژوهش‌محوری در باب سیاست‌گذاری، عدم‌وابستگی سازمانی به دولت یا دانشگاه‌ها و در نهایت غیرانتفاعی بودن، به‌منزلۀ مشخصه‌های اصلی تلقی می‌شود.

رشد اندیشکده‌ها در آمریکا به‌حدی بوده است که اندیشکدۀ رند[1] به بودجۀ سالیانه‌ای معادل 260میلیون دلار و اندیشکده‌هایی مانند بروکینگز[2]، هریتیج[3] و اِربِن بودجه‌ای در حدود 60 تا 100میلیون در سال2011 به خود اختصاص داده‌اند. برای درک بیشتر این روند رشد لازم است به میزان بودجۀ همین اندیشکده‌ها در سال1987 توجه کنیم. بودجۀ مؤسسۀ رند در سال1987، معادل 60میلیون دلار و بروکینگز و هریتیج، حدود 14میلیون دلار بوده‌است.

نقش‌هایی که اندیشکده‌ها در محیط سیاسی آمریکا ایفا می‌کنند را می‌توان در چند حوزه مد نظر قرار داد:

ادامه مطلب
هیس دانشگاه فریاد نمی‌زند - اندیشکده هاتف

سه‌شنبه ۴ بهمن1401 نشستی به همت اندیشکده هاتف در خانۀ اندیشه‌ورزان با حضور دکتر مقصود فراستخواه و دکتر ابراهیم آزادگان برگزار شد. موضوع این نشست نقش دانشگاه در بحران‌های اجتماعی-سیاسی جامعۀ ایران بود. دکتر آزادگان در ابتدا از اهمیت دانشجویان در جامعۀ مدنی سخن گفت.

هیس دانشگاه فریاد نمی‌زند - اندیشکده هاتف
نشست هیس دانشگاه فریاد نمی‌زند – نقش دانشگاهیان و نهاد دانشگاه در بحران‌های اجتماعی-سیاسی با حضور دکتر مقصود فراستخواه و دکتر ابراهیم آزادگان. اندیشکده هاتف. 4بهمن1401

چرا دانشجو مهم است؟

به اعتقاد آزادگان اهمیت دانشجو در جامعۀ مدنی به این دلیل است که اگر جامعه دچار یک مشکل شود، این قشر اولین گروهی است که به وجود این مشکل پی می‌برد و اعتراض می‌کند. خیلی از آدم‌های جامعه به‌دلیل شغل و حقوق ثابتی که دارند یا به‌خاطر حفظ موقعیت اجتماعی‌شان دارای روحیۀ محافظه‌کاری می‌شوند. به همین دلیل این افراد دردهای جامعه را حتی ممکن است که حس هم نکنند. اما چرا دانشجویان می‌توانند این دردهای اجتماعی را به خوبی درک کنند؟

ادامه مطلب
امید اجتماعی زن زندگی آزادی

مقدمه:

ایرانیان در چند ماه اخیر در همان ایرانی که پیش از 25 شهریورماه 1401 بود زندگی نمی‌کنند. از پدیده‌های قابل‌توجه در چند ماه اخیر پس از کشته‌شدن مهسا امینی، سخن‌گفتن از امیدواری در جامعۀ ایرانی است. جستجو در شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر به‌وضوح نشانه‌هایی از این پدیده را می‌رسانند. امیدواری حالتی بود که ظاهرا تا پیش از شروع تنش‌ها در بین ایرانیان هر روز نحیف و سست‌تر می‌شد. آمارهای بالای مهاجرت و نتایج پیمایش‌های مختلف به‌شدت این سستی را به رخ می‌کشیدند. اما چند ماهی است که این موجود بی‌رمق لااقل در میان بخش‌هایی از جامعه در حال جان‌گرفتن است. پرسشی که می‌توان بر آن تامل کرد این است که این روزها چه در درون خود دارند که امیدواری را از چنان وضع اسف‌باری هرچند اندک اما به جلو پیش برده‌اند؟ ما در چه وضع متفاوتی پیش از کشته‌شدن مهسا زندگی می‌کنیم؟

ادامه مطلب
نشست کارنامه علم دینی در ایران - اندیشکده هاتف - دکتر جواد درویش و دکتر محمدتقی موحد ابطحی

اندیشکده هاتف برگزار می‌کند:

نشست کارنامه علم دینی در ایران

با حضور

دکتر جواد درویش

دکتر محمدتقی موحد ابطحی

از اوایل دهه شصت، همراه با انقلاب فرهنگی و رواج گفتمان نه غربی نه شرقی، در فضای فکری کشور مجموعه‌دغدغه‌هایی مطرح شدند که می‌توان آن‌ها را ذیل عنوان علم دینی گنجاند؛ نوعی داعیه‌ی طرح جدیدی از علوم یا مبتنی‌ساختن علوم فعلی بر بنیادهای الهیاتی، خصوصا الهیات اسلامی.

ادامه مطلب
کشورهایی که در بازه بین سال_های 2010 تا 2018 به اتباع خارجی ویزای استارتاپی اعطا می_کنند

چرا مهاجرت استارتاپ‌ها به یک معضل تبدیل شده است؟

تداوم وضعیت نابسامان اقتصادی و نبود چشم‌اندازی از آیندۀ روشن در کشور، طی سالیان اخیر باعث آغاز و گسترش موج جدیدی از مهاجرت در ایران شده است که می‌توان از آن به مهاجرت کسب‌وکارها یا همان «استارتاپ»‌ها تعبیر کرد. علت دیگر ایجاد و گسترش این موج مهاجرتی جدید، سرمایه‌گذاری جدی کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات در توسعۀ اکوسیستم‌های نوآوری و پروژه‌هایی مانند شهر اینترنتی دوبی است که با توجه به نزدیکی جغرافیایی و تسهیلات قابل‌توجه ارائه‌شده به استارتاپ‌های مستقر در این اکوسیستم‌ها، شرایط بسیار جذابی را برای مهاجرت استارتاپ‌ها از کشورهای دیگر فراهم آورده‌ است

کشورهایی که در بازه بین سال_های 2010 تا 2018 به اتباع خارجی ویزای استارتاپی اعطا می_کنند
کشورهایی که در بازه بین سال_های 2010 تا 2018 به اتباع خارجی ویزای استارتاپی اعطا می_کنند

این روند روبه‌رشد مهاجرتی در بین کسب‌وکارها و همچنین سرمایۀ‌ انسانی شاغل در اکوسیستم استارتاپی کشور، مخاطراتی را با خود به همراه داشته است که محسوس‌ترین آن‌ها کاهش تعداد تیم‌های مستعد جوان و دارای ایده استارتاپی و همچنین افزایش بی‌رویۀ دستمزد نیروی کار حرفه‌ای (بیشتر کدنویسان نرم‌افزار مورد نیاز اکوسیستم) است. اما این روند در میان‌مدت و بلندمدت منجر به ازرونق‌افتادن اکوسیستم استارتاپی در ایران، افزایش ناامیدی در بین جوانان، کاهش رشد GDP و در نهایت مخاطرات امنیتی حاصل از ایجاد کلونی‌های نخبگانی مخالف نظام در خارج از کشور خواهد شد.

ادامه مطلب