مناسک پیاده‌روی اربعین، در سال‌های اخیر با اقبالی گسترده از سوی قشرهای مختلف مردم همراه بوده است. در شرایطی که برخی نشانه‌ها، از افول جایگاه مذهب در ایران حکایت دارد، شکوه و رونق این مراسم، جامعه‌شناسان را به بازاندیشی در تحلیل‌هایشان سوق داده است. این بازاندیشی، گاه با تحلیل‌هایی از این مراسم همراه بوده‌اند که به نظر می‌رسد قوت و قوام لازم را ندارند. در اولین تحلیل رایج، حمایت‌های حکومتی از این مراسم، در قالب انعکاس رسانه‌ای گستردۀ آن، حمایت‌های مالی مختلف و… علت این شکوه برشمرده می‌شود. حال اینکه در این سال‌ها بسیاری از مناسک بوده‌اند (مانند مناسک نمازجمعه) که با حمایت‌های مختلف رسمی نیز همراه بوده‌اند اما با شکستی سهمگین در جلب‌نظر مردم مواجه شده‌اند.
گاه تحلیل‌ها سویه‌های صرفا الهیاتی به خود می‌گیرند و مثلا گفته می‌شود که فقط محوریت اسطوره‌ای معنوی چون امام حسین(ع) موجب چنین استقبال گسترده‌ای شده است، حال آنکه باز در سالیان گذشته شاهد افول برخی مناسک (مانند روضه‌های خانگی) بوده‌ایم که اتفاقا محوریتشان شخص اباعبدالله(ع) بوده است.
ادامه مطلب