آموزش پلیس زن در گشت ارشاد

«واقعا مشکل مردم ما شکل موی بچه‌های ماست؟»: حجاب اجباری در دهۀ 80 و 90

مقدمه:

«واقعا مشکل مردم ما الان شکل موی بچه‌های ماست؟ بچه‌های ما دوست دارند مویشان را به هر شکلی که دوست دارند بزنند، به من و تو چه ربطی دارد؟». این بخشی از جملات فردی در برنامه تبلیغاتی‌اش برای انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴ است که در صداوسیما پخش شد. جملاتی که بسیار معروف شد و دست‌به‌دست چرخید. محمود احمدی‌نژاد با گفتن این جملات و حرف‌هایی از این دست، توانست رأی بخش زیادی از جوانان را جذب کند و در آن سال رییس‌جمهور ایران شود.

احمدی‌نژاد در این برنامه در ادامۀ این جملات گفت: «دولت باید بیاید اقتصاد را سامان بدهد، به فضای کشور آرامش ببخشد، امنیت روانی درست کند، از مردم پشتیبانی کند. مردم سلایق گوناگون دارند؛ سنت‌های مختلف، اقوام مختلف، تیپ‌های مختلف. دولت خدمت‌گزار این‌هاست. چرا مردم را کوچک می‌کنیم؟ مردم را انقدر کوچک می‌کنیم که انگار مشکل جوانان ما این است که مدل مویشان را چطور بزنند و دولت هم نمی‌گذارد! مشکل دولت این است؟ شأن مردم این است؟ این توهین به مردم ماست.»

دو سال بعد و در سال ۱۳۸۶، در دوران دولت گوینده همین جملات، نیروی انتظامی در راستای مصوبۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، طرح ارتقای امنیت اجتماعی موسوم به «گشت ارشاد» را راه انداخت. چرا در دهۀ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ شاهد به‌راه‌افتادن پدیده‌ای به اسم «گشت ارشاد» هستیم؟ چرا علی‌رغم اینکه شاهد چنین وعده‌ها و نقل‌قول‌هایی هستیم، جمهوری اسلامی بر سیما و ظاهر جامعه تأکید دارد و می‌خواهد آن را «اسلامی» نشان دهد؟

ادامه مطلب
حجاب اجباری نظم اجتماعی

حجاب اجباری به‌مثابۀ نظم اجتماعی

مقدمه:

«حجاب زنان» به‌عنوان یک نوع خاص از پوشش که با عقاید مذهبی عجین شده، در اکثر کشورهای اسلامی رایج است. اما در کشورهای معدودی مسئلۀ حجاب وارد قانون شده و دولت به رعایت آن اجبار می‌کند. مثلا در کشور سودان، عربستان، بوتان، کره شمالی، گامبیا و فرانسه محدودیت‌های قانونی برای بعضی از پوشش‌های خاص وجود دارد. برای نمونه در سودان پوشیدن شلوار توسط زن‌ها ممنوع است. در سال ۲۰۰۹ خانم لوبنا حسین که یک خبرنگار است، به جرم پوشیدن شلوار، به تحمل ۴۰ضربه شلاق محکوم شد.

در کشور بوتان، طبق قانون، مردم (چه مرد و چه زن) باید لباس «رسمی و ملی» کشورشان را در اماکن عمومی بپوشند. در کره شمالی هم قانونی وجود داشته که زن‌ها باید لباس سنتی کره‌ای می‌پوشیدند. در فرانسه هم در سال‌های اخیر پوشیدن «برقع» در اماکن عمومی ممنوع شده است. در سال ۲۰۱۵ رئیس‌جمهور کشور گامبیا اعلام کرد که کارمندان دولت این کشور از این به بعد باید با حجاب اسلامی در محل کار ظاهر شوند. آیا قانون حجاب اجباری در ایران با قوانین پوشش در این کشورها از یک سنخ است؟

ادامه مطلب
سوآپ گاز روسیه

واردات گاز توسط ایران از روسیه

روسیه به دلیل تهاجم به اوکراین از سمت اروپا هدف اعمال تحریم‌های نفتی قرار گرفته است، حال ناچار است حجم زیادی از گاز خود را به هر طریق ممکن بفروشد یا آن را بسوزاند. در این بین ایران (دومین مالک بزرگ ذخایر گازی جهان) اعلام کرده که حاضر است از روسیه گاز وارد کند! این موضوع تبدیل به بحث‌های جنجالی شده است.

 روسیه هم‌اکنون طبق آمارهای مختلف، ۷۵ تا ۹۵ میلیارد مترمکعب گاز مازاد دارد، که پیش‌تر یا به اروپا صادر می‌کرد یا برنامۀ صادراتی داشت. برای نمونه افتتاح نورداستریم-۲ باید حدود دوسال پیش اجرایی می‌شد یا نورداستریم-۱ هم‌اکنون با کمتر از ۴۰درصد ظرفیت خود کار می‌کند، در عمل برای این ظرفیت گاز بازار وجود ندارد و به‌راحتی قابل‌ تغییر مسیر به بازارهای غیراروپایی مثل بازیگران بزرگی مانند چین و هند (که آن ها هم سهمی برای عرضۀ گاز روسیه قائل خواهند شد) به‌دلیل ضعف زیرساخت‌های اتصالی نیست.

تجارت و سوآپ گاز

تجارت گاز مجموعه‌ای از اقدامات شامل واردات، سوآپ، ترانزیت و صادرات گاز است که کشورهای مختلف سعی می‌کنند با استفاده از موقعیت جغرافیایی خود، بیشترین منفعت اقتصادی و سیاسی را کسب کنند.

ادامه مطلب
حجاب الهه کولایی طاهره رضازاده مرضیه دباغ در مجلس

حجاب پس از اجباری‌شدن: حجاب در دهه‌های 1360 و 1370

مقدمه

دولت جمهوری اسلامی در تابستان۱۳۵۹ اعلام کرد که همۀ زنان ایرانی باید حجاب را رعایت کنند. اما همچنان حجاب اجباری به صورت قانون درنیامده بود. زیرا اگر رییس‌جمهور و دولت تغییر می‌کرد، می‌توانست حجاب اجباری را نیز از بین ببرد. به همین دلیل مجلس شورای اسلامی در مهر۱۳۶۰ قانونی را به تصویب رساند که طبق مادۀ ۱۸ آن، عدم رعایت حجاب اسلامی به‌عنوان یکی از موارد اعمال خلاف اخلاق عمومی شناخته می‌شد. زنان ایرانی با حجاب شدند.

در سال۱۳۶۱ نمایندۀ دادستان کل انقلاب در مصاحبه‌ای با روزنامۀ کیهان در مورد این پرسش که «سطح بی‌حجابی چه میزان پایین آمده است» اینگونه پاسخ داد: «بی‌حجابی در سطح تهران خیلی پایین آمده، حجاب یکی از ضروریات اسلام است و باز هم با تشکر از خواهران که این حرکتشان نشانگر حسن‌ظن آنها به مسئولین و جمهوری اسلام می‌باشد و ما به یک عده انگشت‌شمار باقی‌مانده توجه می‌دهیم که… رعایت حجاب را به‌عنوان یک وظیفۀ شرعی و انسانی حداقل در اماکن عمومی رعایت کنند». در این مقاله می‌خواهیم به ماجرای حجاب بعد از اجباری‌شدن بپردازیم.

ادامه مطلب
بلاکچین و ارزهای دیجیتال

اینترنت حکم می‌راند؛ قرن بیست‌ویکم متعلق به چین، ایالات متحده یا سیلیکون ولی نیست. متعلق به اینترنت است.

اینترنت حکم می‌راند[1]

قرن بیست‌ویکم متعلق به چین، ایالات متحده یا سیلیکون ولی نیست. متعلق به اینترنت است.

پاراگ خانا[2] و بالاجی سرینیواسان[3]

ترجمه و تعلیقات: امیر محمدی‌دوست



زمانی که به متون تخصصی روابط‌ بین‌المل، اقتصادسیاسی بین‌الملل و یا علوم سیاسی در منابع تخصصی رجوع می‌کنید احتمال کمی وجود دارد که در بین مقالات آن‌ها عناوینی چون تنازع بین چین و ایالات متحده، رقابت راهبردی این دو قدرت جهانی، آینده جهان در سایه تقابل این دو ابرقدرت از یک طرف و همچنین تاثیر شرکت‌ها و غول‌های فناوری جهانی چون گوگل، فیس‌بوک، آمازون و … بر حکمرانی جهانی از سوی دیگر، توجهتان را به خود جلب نکند. مقالاتی که جوهرۀ اصلی آن تبیین دینامیک کنش‌گری بازیگران مذکور در حکمرانی جهانی و همچنین توزیع قدرت در سطح جهان در سایۀ روابط این دو کشور و استیلای شرکت‌های مزبور است، اما نویسندگان مقاله زیر نظر متفاوتی دارند، آن‌ها معتقدند که آیندۀ حکمرانی جهانی نه در دست ایالات متحده و نه چین و نه غول‌های فناوری خواهد بود، بلکه مختصات آتی حکمرانی جهانی توسط اینترنت و توسعۀ عرصه‌های نوین این فناوری رقم خواهد خورد. 

یان برمر، متخصص مطالعات ریسک در سیاست بین‌الملل، ادعا می‌کند که شرکت‌های فناوری بزرگ نظم جهانی را تغییر می‌دهند (Bremmer, 2021)، در حالی که پاسخ دوستانۀ استِفِن. ام. والت، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد به این ادعای برمر این است که دولت‌ها همچنان غالب خواهند ماند (Walt, 2021). ما دیدگاه سومی داریم: فناوری نه‌تنها نظم جهانی را تغییر داده است، بلکه ماهیت شرکت‌ها و خود دولت‌ها را نیز تغییر داده است. قرن بیست‌ویکم نه به چین یا ایالات متحده تعلق دارد و نه به شرکت‌های فناوری که به طور سنتی درک می‌شوند. بلکه متعلق به اینترنت است.

ادعای فوق به دلایل زیادی صادق است، که شاید مهم‌ترین آن‌ها ظهور پروتکل‌های غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین و اتریوم است که نه توسط دولت‌ها و نه شرکت‌ها کنترل می‌شوند. اما این ادعا که شرکت‌های بزرگ فناوری جهان واجد چنین نقشی نیستند در تعارض با دیدگاه‌های نوظهوری است که عموما مطرح می‌شود. اما دلایلی که برای این ادعا مطرح می‌شود چیست؟ به طور کلی نقاط ضعفی که شرکت‌های فناوری جهانی واجد آن هستند و هم برمر و هم استِفِن والت در مورد آن صحبت می‌کنند را می‌توان حداقل در سه مورد زیر خلاصه کرد:

الف – آن‌ها معمولاً در ایالات متحده یا چین ساکن هستند و برای اجرای قراردادها به آن حوزه‌های قضایی متکی هستند.

ب – مشروعیت سیاسی مستقل یک دولت را ندارند.

ج – اعمال قدرت نظارتی[4] [از طریق تجمیع و سواستفاده از داده‌های کاربران] از سوی این شرکت‌ها سابقا باعث واکنش منفی جهانی شده است.

ادامه مطلب
اندیشکده بروکینگز Brookings

اندیشکده چیست و اندیشکده‌ها چه باید بکنند؟

مقدمه

اندیشکده چیست؟ افراد فعال در یک اندیشکده چه کار می‌کنند؟ چرا اندیشکده‌ها اهمیت دارند؟ چه انواعی از اندیشکده وجود دارد؟ این‌ها و سؤالات مشابه، پرسش‌هایی هستند که در برخورد با کلمۀ «اندیشکده» در ذهن هر فردی شکل می‌گیرد. در این نوشتار کوشش شده است که تصویری نسبتاً جامع از فرآیند مدیریت اندیشکده‌ها به دست داده شود. بدین ترتیب پس از تعریف اندیشکده و بررسی اقسام اندیشکده به 5 پرسش اساسی که در راستای مدیریت اندیشکده‌ها ضروری هستند، پاسخ می‌دهیم. میزان توجه اندیشکده‌ها به 5 پرسش یاد‌شده می‌تواند ملاک مناسبی در بررسی عملکرد آنان باشد. لازم به ذکر است که این گزارش خلاصه‌ای از کتاب آندرو سیلی با همین نام (What should thinktanks do?) و همچنین مصاحبه با برخی از مدیران اندیشکده‌های ایرانی است.

اندیشکده چیست؟

اندیشکده‌ها سازمان‌هایی هستند که تحقیقات، تحلیل‌ها و مشاوره‌های داخلی و بین‌المللی مربوط به سیاست‌گذاری را در طی تلاشی برای تصمیم‌گیری آگاهانۀ‌ سیاست‌گذاران و عموم سازمان‌هایی که تحقیقات و تحلیل‌هایی را درباره سیاست‌گذاری عمومی، انجام می‌دهند. به عبارت دیگر می‌توان مدعی شد که اندیشکده‌ها مؤسساتی به شمار می‌آیند که پژوهش‌های سازمان‌یافته در راستای اهداف سیاست‌گذارانه سامان می‌دهد که شامل تحلیل و به‌دست‌دادن بسته‌های توصیه در مورد مسأله‌های بومی و بین‌المللی می‌گردد. اهداف این‌ سازمان‌ها، یاری‌رساندن به سیاست‌گذاران در راستای توانمندسازی آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها است.

در حقیقت، تولید و به اشتراک‌گذاری ایده‌های سیاست‌گذارانه – که می‌توان آن را مهمترین رسالت اندیشکده‌ها تلقی کرد می‌تواند نگاه سیاست‌گذاران را در قبال مسأله‌های اساسی گوناگون دگرگون کند. این تغییر نگرش ممکن است از مسیر مطرح‌ساختن مسأله‌های جدید و متفاوت و راه‌حل‌های بدیل خودش را نشان بدهد.

ادامه مطلب
حجاب اجباری در ادارات - اخراج زنان از ارتش

چه شد که حجاب اجباری شد؟ (قسمت پنجم و آخر)

مقدمه

یک‌سال‌ونیم بعد از ماجراهای اسفند ۵۷، بالأخره در تابستان ۱۳۵۹ حجاب اجباری شد؛ هنگامی که انقلاب فرهنگی سبب بستن دانشگاه‌ها شده بود و مدارس نیز به خاطر تابستان تعطیل بود و بسیاری از مطبوعات بسته شده بودند و بسیاری از حقوق زنان مانند قضاوت زنان، لایحۀ حمایت از خانواده، ورود زنان به پست‌های مدیریتی در ادارات و … لغو شده بود و بسیاری از زنان معترض به حجاب اجباری در آن فضای انقلابی هر یک به نوعی مورد هجوم قرار گرفته بودند.

جمهوری اسلامی با پشتوانۀ رأی «آری» مردم در «رفراندوم جمهوری اسلامی» در فروردین ۱۳۵۸ و با مقبولیت عمومی که داشت، از تابستان ۵۹ خواهان برپایی یک جامعه با ظواهر اسلامی شد که «حجاب زنان» بخشی از این جامعه محسوب می‌شد. در تیرماه ۱۳۵۹ برای تمام زنان شاغل حجاب اجباری شد. این اجباری‌شدن به‌دنبال اطلاعیۀ دفتر آیت‌الله خمینی انجام شد که در متن آن آمده بود: «نزدیک به یک‌سال‌ونیم است که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد ولی هنوز با کمال تأسف در بعضی از وزارتخانه‌ها و ادارات و موسسات و شرکت‌های دولتی و ارتش و ژاندارمری و شهربانی آثار طاغوت دیده می‌شود».

ادامه مطلب
راهپیمایی ضد حجاب اجباری

چه شد که حجاب اجباری شد؟ (قسمت چهارم)

مقدمه

بعد از اینکه آیت‌الله خمینی در بهمن۵۷ وارد کشور شد، ۲۸روز در تهران به سر برد و پس از آن به حوزۀ علمیه قم رفت و اعلام کرد: «جمهوری دموکراتیک یک فرم غربی است و احکام اسلامی را جاری می‌کنیم». ۴ روز بعد در سخنرانی دیگری گفت: «الان وزارتخانه‌ها -این را می‌گویم که به دولت برسد- آن طوری که برای من نقل می‌کنند باز همان صورت زمان طاغوت را دارد. در وزارتخانه اسلامی نباید معصیت بشود. در وزارتخانه‌های اسلامی نباید زن‌های لخت بیایند. زن‌ها [به ادارات] بروند اما باحجاب باشند. مانعی ندارد بروند کار کنند لیکن با حجاب شرعی باشند».

پس از آنکه دولت موقت (به عنوان مسئول قوۀ اجرایی کشور) نیز اظهارات آیت‌الله خمینی در مورد حجاب شرعی را تأیید کرد، بسیاری از زنان شاغل در ادارات دولتی شوکه شدند. این ماجرا تقریبا همزمان با روز جهانی زن (۸ مارس و ۱۷ اسفند) شد و زنان که از قبل تدارک دیده بودند در این روز راهپیمایی کنند، راهپیمایی این روز را به اعتراض به حجاب اجباری گره زدند. ۱۷ اسفند فرا رسید و بزرگترین تظاهرات علیه حجاب اجباری در تهران برگزار شد.

ادامه مطلب