بایگانی برچسب برای: بحران‌های اجتماعی در ایران

سرمایه اجتماعی از نگاه هوش مصنوعی - (این تصویر به کمک هوش مصنوعی ساخته شده است.)

اعتماد به یک دایرۀ کوچک از افراد نزدیک، ناتوانی در شنیدن ایده‌ها و دیدگاه‌های مخالف، تشکل‌های کوتاه‌عمر و پرحاشیۀ صنفی و سیاسی، تنهایی و تک‌رَوی، تبدیل رقابت به خصومت، فقدان لابی‌های اثربخش صنفی، ارتباطات حرفه‌ای سست، بده‌بستان‌های اندک در محیط‌های کاری و دوستانه، همگی نشانه‌هایی از یک بیماری جمعی هستند: کمبود سرمایۀ اجتماعی.

اما سرمایۀ اجتماعی چیست؟ آیا سرمایۀ اجتماعی صرفاً اعتماد به دیگران است؟ قطعاً خیر…

زمانی ‌که دو باجناق، که یکی کارمند و دیگری راننده‌تاکسی است، نمی‌توانند سر یک موضوع ساده با یکدیگر به مفاهمه برسند، آن چیزی که غایب است سرمایۀ اجتماعی‌ست. زمانی ‌که بچه‌های یک کلاس قرار می‌گذارند که برای اعتراض به سیستم سرمایش ضعیف مدرسه دسته‌جمعی غیبت کنند ولی فقط نیمی از آن‌ها پای قرار می‌مانند، آن چیزی که غایب است سرمایۀ اجتماعی‌ست. زمانی ‌که بازوهای حقوقی شرکت‌های دیجیتال نمی‌توانند (یا نمی‌خواهند) منافع مشترک خود را یا یکدیگر در میان بگذارند، و در نتیجه نمی‌توانند در راستای منافع یکدیگر در مقابل جریان‌های قوانین بازدارنده قد علم کنند، آن چیزی که غایب است سرمایۀ اجتماعی‌ست.

ادامه مطلب
روانشناسی فساد و فساد بین‌فردی

مقدمه؛ پویایی‌های فساد بین‌فردی

تنگنای فساد بین‌فردی بیش از فساد فردی به پیش‌بینی نیاز دارد. به‌منظور روشن‌ترشدن پویایی‌های اجتماعیِ پیچیده در فساد بین‌فردی در این قسمت نگاه دقیق‌تری به اهمیت و ضرورت «هنجارهای فساد» (این نکته که فسادکردن هنجار است) انداخته و نشان داده می‌شود که اعتماد نقش دوگانه‌ای (twofold) در فساد بین‌فردی ایفا می‌کند (اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کند درحالی که به اعتماد خیلی خاصی نیاز دارد). در این بحث بر فساد بین‌فردی تمرکز کرده و به‌صورت مختصر به اهمیت این دو عامل برای فساد فردی اشاره می‌شود.

هنجارهای اجتماعی:

یکی از مهم‌ترین معیارها برای پیش‌بینی پیامدهای احتمالی رفتار فاسد در آینده هنجارهای اجتماعی هستند. هنجارهای اجتماعی فهمی مشترک را در مورد اقداماتی توصیف می‌کنند که اجباری، مجاز یا ممنو‌ع‌اند. پیش‌بینی در مورد رفتار (فاسد) دیگران براساس پیش‌بینی هنجارها صورت می‌گیرد. با توجه به این نکته دو نوع اصلی هنجارهای اجتماعی وجود دارند: هنجارهای تجویزی و هنجارهای توصیفی. اقدام فاسدی که فرد پیش‌بینی می‌کند انجام شود می‌تواند بر این اساس ارزیابی شود که آیا آن اقدام مجاز است (هنجارهای تجویزی) و آیا دیگران نیز درگیر آن هستند (هنجارهای توصیفی) یا خیر.

ادامه مطلب
اعتراض دانشجویان

نقش دانشگاه بی‌نقش

طرح مسئلۀ نشست «هیس! دانشگاه فریاد نمی‌زند»

«20 نفر دیگه رو ممنوع‌الورود کردن»، «حواست باشه از در شمالی خارج نشی، اون‌جا پر لباس شخصیه»، «ساعت 10، تحصن کف دانشکده رو یادت نره»، «امروز چهاردمین روز دستگیری …‍ه و هنوز ازش خبری نیست»، «دوباره با… تماس گرفتن و احضارش کردن دفتر پیگیری»، «فردا بازم تجمع هست؟»، «نیروهای جدید حراست چقدر بد برخورد می‌کنن!»، «مجوز برنامۀ… باز هم لغو شد!»، «دیشب ریختن خونۀ … و با همۀ وسایل الکترونیکی‌ش بردنش»…

جملاتی از محاورات روزمرۀ یک دانشجو در ترم پاییز 1401. هیچ دانشجویی، و در واقع هیچ دانشگاهی، آمادگی چنین فشار اجتماعی‌سیاسی ناگهانی را نداشت. بعد از دوسال تحصیل مجازی، تازه وقت آن رسیده بود تا دانشجویان در عرصۀ حقیقی با همدیگر روبرو شوند؛ هیچ‌کدام توقع این را نداشتند که در این اولین مواجهه‌، باید کنار یکدیگر برای چنین بحران‌هایی چاره‎‌‌اندیشی کنند. تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی بعد از دوازده سیزده سال و بدون هیچ آمادگی قبلی، باید عهده‌دار کنش‌ها و گفتارهایی به‌واقع سیاسی می‌شدند؛ این توقع از آنان دیگر مانند سال‌های قبل فرمالیته نبود؛ بعد از 88، هیچ‌کدام از گروه‌های دانشجویی چنین مسئولیتی بر دوش خود احساس نکرده بود. هیچ‌گونه کنش دانشجویی اینطور پتانسیل رسانه‌ای‌شدن و عمومیت‌یافتن در بین مردم را نداشت. کافی بود قدری در دانشگاه شناخته‌شده می‌بودید و توییتی اعتراضی می‌زدید تا ایران‌اینترنشنال و بی‌بی‌سی از شما قهرمانی آوانگارد می‌ساختند. البته دیگر نیازی به اشاره نیست که دوستان داخلی هم همین‌قدر حساس بودند!

ادامه مطلب
نشست نقش دانشگاه در بحران‌های اجتماعی سیاسی

اندیشکدۀ هاتف برگزار می‌کند:

«هیس! دانشگاه فریاد نمی‌زند»

نقش دانشگاهیان و نهاد دانشگاه در بحران‌های اجتماعی‌سیاسی

با حضور
دکتر ابراهیم آزادگان؛ عضو هیئت علمی گروه فلسفه علم شریف.
دکتر مقصود فراستخواه؛ جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و آموزش عالی.

ادامه مطلب