در یکی از تقسیم‌بندی‌های اقتصادی، یارانه‌ها به دو دستۀ یارانه‌های مستقیم و یارانه‌های غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. یارانۀ مستقیم، هزینه‌هایی است که دولت برای حفظ منافع قشرهای با درآمد پایین جامعه پرداخت می‌کند. برای مثال، پرداخت چهل‌وپنج هزار تومان که دولت به‌طور ماهانه به هر نفر از مردم می‌دهد، یارانۀ مستقیم محسوب می‌شود. یارانه‌های غیرمستقیم کمک‌هایی دولتی است که برای کالاها و خدمات ارائه می‌شود تا با قیمتی کمتر از قیمت واقعی بازار به مصرف‌کننده‌ها عرضه شود.

انواع یارانۀ غیرمستقیم

یارانۀ غیرمستقیم خود به دو دسته: یارانۀ تولیدی و یارانۀ مصرفی تقسیم می‌شود. فرق بین این دو یارانه این است که در چه مرحله‌ای دولت به کالا یا خدمات یارانه ارائه می‌دهد.
یارانۀ تولیدی، به مداخلۀ دولت در اقتصاد گفته می‌شود که باعث کاهش هزینه‌های تولید برای تولیدکننده‌ها می‌شود. هدف از این نوع یارانه این است که از تولید حمایت شود و مشکلات مالی باعث تعطیلی تولید در کشور نشود. یارانۀ مصرفی نوعی از مداخلۀ دولت است که باعث می‌شود مصرف‌کننده قیمتی کمتر از قیمت بازار را برای خرید کالا پرداخت کند.

معمولاً تأمین یارانه‌های پرداختی برای دولت در ایران یک مشکل جدی بوده و هست. برای اینکه جدی‌بودن این مشکل را بهتر درک کنیم، کافی است بدانیم که در سال 1382 حجم یارانۀ پرداختی برای کالاهای اساسی، حدود یک‌سوم کل بودجۀ عمرانی کشور بود! اگر همین مقایسه را برای سال 1400 انجام دهیم، نتیجه عجیب‌تر خواهد شد. در سال 1400 بیش از 83.5هزار میلیارد تومان یارانۀ نقدی پرداخت شد؛ در حالی که بودجۀ عمرانی این سال 104هزار میلیارد تومان بود. یعنی حجم یارانۀ نقدی در سال 1400 حدود 80درصد بودجۀ عمرانی کشور بوده است.

ادامه مطلب