یادداشت‌ها

مشترک خبرنامه هاتف شوید

هاتف‌نامه

نامه‌های ما به شما، برآمده از اندیشه‌های ماست.

سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات در جمهوری اسلامی ایران

4 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است.

حکایت سیاست‌گذاری فناوری در جمهوری اسلامی، مسیر ثابتی را پیموده است. یک چرخه که به‌کرات تکرار می‌شود. چرخه‌ای که به پیامدهای دلخواه سیاست‌گذاران نیز نمی‌انجامد و در عمل نارضایتی عمومی را نیز تشدید می‌کند. اگرچه این چرخۀ ثابت هرگز به نتیجۀ دلخواه حکمرانان نینجامیده است اما با این حال فقدان درس‌آموزی از عمل، یادگیری از اشتباه را به امری بسیار صعب مبدل ساخته که به‌تبع آن یک خطای واحد به‌کرات از ناحیۀ سیاست‌گذاران تکرار می‌شود.

سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات در جمهوری اسلامی ایران

چرخۀ سیاست‌گذار ما این گونه است که در ابتدا در موضعی بی‌توجه و منفعلانه به جریان‌های فناورانه به سر می‌برد و در حین این انفعال در آن سوی جهان که البته سیاست‌مدار ما به صورت ضمنی و ناخودآگاه تمنای وصال آن را دارد، نوآوری فناورانه‌ای رقم می‌خورد. با ظهور فناوری، نخبگانی که تعامل بیشری با موج جدید فناورانه دارند از اهمیت موضوع برای مسئولان سخن می‌گویند. اما مسئولان به انکار اهمیت قول نخبگان روی می‌آورند و به مسیر خود ادامه می‌دهند تا زمانی که موج فناورانه مرز‌ها را در نوردد و وارد کشور شود و اثرهایی فراسوی انتظار بر زیست‌بوم ما بگذارد. اینجاست که سیاست‌گذار از خواب بر می‌خیزد و به سردستی‌ترین شیوۀ ممکن می‌کوشد به مقابله با فناوری جدید اقدام کند. درست زمانی که موج فناوری به مرحلۀ تثبیت رسیده و مهار آن ناممکن است می‌کوشد آن را محدود کند. اما این محدودیت نمی‌تواند فناوری تثبیت‌‌شده‌ای را که بسی سرکش‌تر از انتظار مسئولین است رام کند. در نتیجه سیاست‌گذار خسته و فرتوت در برابر فناوری آن را رها می‌سازد تا به راه خود برود و باز فناوری جدیدی ظهور می‌کند و سیاست‌گذار خسته از نو وارد چرخۀ باطل می‌شود.

چرخۀ سیاست‌گذاری فناوری در ایران
چرخۀ سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات در جمهوری اسلامی ایران

تنها مسأله عقب‌ماندگی از فناوری نیست چرا که در عمل پیامدهای اقدام سیاست‌گذار در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و امنیتی نیز گریبان خودش را می‌گیرد.  تلگرام فیلتر می‌شود، اما پیامدش آن است که هر کس 10 فیلترشکن در تلفن همراه خود نصب می‌کند اعم از موافق یا مخالف نظام. قانونی تصویب می‌شود که استفاده از فیلترشکن و پیامرسان‌ها و شبکه‌های مجازی فیلترشده مخالف قانون تلقی می‌شود اما تک‌تک مسئولین لشکری و کشوری در آن به تولید محتوا مشغول هستند. این حکایت طنزی است که سیاست‌گذاری خام‌دستانه در حوزۀ فناوری به طور عام و فناوری اطلاعات به طور خاص رقم می‌زند.

اما سیاست خلق محدودیت برای چیست؟ کافی نیست که تنها به مواجهۀ انتقادی نسبت به سیاست‌گذار بپردازیم. لازم است که دغدغه‌های او را درک کنیم تا بفهمیم چه در پس این تصمیمات است. سیاست‌گذار ما به درستی می‌فهمد که کشور ما به دلایل تاریخی، ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیک در معرض تهدید‌های امنیتی است و با شواهد بسیاری مواجه شده است که جلوه‌های نفوذ را در ضمن ماحصل فناوری اطلاعات غیر بومی مستتر می‌بیند. تا اینجای کار می‌توان گفت که سیاست‌گذار ما مشکل را به‌درستی تشخیص داده است اما بحران آنجاست که به خام‌دستانه‌ترین شیوه می‌کوشد به انسداد فضای فناوری اطلاعات اقدام کند.

مطالعات نشان می‌دهد که محدود‌سازی دسترسی به فناوری اطلاعات و مهار حداکثری آن نتایجی بالعکس به لحاظ امنیتی دارد. چرا که شبکه‌های مخالفان و خرابکاران را از بستر مجازی به بستر فیزیکی انتقال می‌دهد.[1] امری که علی‌الاصول خلاف خواست سیاست‌‌گذار است و سیاست‌گذار را در دستیابی به مقصود خود ناکام می‌سازد و زائد بر آن جلوه‌ای مستبدانه از بیرون دارد و منجر به تخریب اعتبار اجتماعی حاکمان نزد مردم می‌شود.


[1] How Social Media can shape a protest Movement, The case of Egypt in 2011 and Iran in 2000  ,Felix Tusa

مطالب مرتبط...

ساطور به منزله چاقوی جراحی

ساطور به جای چاقوی جراحی

7 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. بررسی گشت ارشاد و حجاب اجباری به عنوان ابزار حکمرانی اجتماعی و فرهنگی بیایید تمامی مباحث تاریخی، فقهی، حقوقی، فلسفی و … مطرح شده حول مقوله حجاب و اجبار قانونی آن در کشور را در این نوشتار کنار بگذاریم و فرض

ادامه مطلب »
روحانیت و مسئله حجاب شرعی و اجباری

مسئلۀ پوشش در کشاکش اخلاق و حقوق (1)

10 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. تفکیک هنجار اخلاقی و قانونی برای تحلیل و واکاوی مسئلۀ حجاب اجباری، در بادی امر به نظر لازم می‌رسد که به تفکیک میان دو سطح و لایۀ هنجارین تصدیق کنیم. بدون این تصدیق، راه برای بسیاری گفت‌وگو‌ها بسته می‌شود. مراد از

ادامه مطلب »
نشست اقتضائات سیاست‌گذاری مناسک دینی و نقش هیئات مذهبی در جامعه. اندیشکده هاتف

گزارش نشست «اقتضائات سیاست‌گذاری هیئت‌های مذهبی» اندیشکده هاتف

19 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. حذف گزارش نشست اندیشکدۀ هاتف از خبرگزاری ایسنا متاسفانه گزارش نشست «اقتضائات سیاست‌گذاری مناسک دینی و نقش هیئات مذهبی در جامعه» اندیشکدۀ هاتف که در تاریخ 10شهریور1401 در خانۀ اندیشه‌ورزان برگزار شده بود، از خروجی خبرگزاری ایسنا حذف گردید. ظاهرا دلیل

ادامه مطلب »
پلتفرم‌های دیجیتال

اقتصاد سیاسی پلتفرم‌های دیجیتال در ایران (2)

20 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. امتناع عدم مداخله حاکمیت در 25تیرماه1401 رییس کمیتۀ دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی (در نامه‌ای که در رسانه‌ها نیز به شکل گسترده‌ای بازتاب داشت) خطاب به رییس سازمان صداوسیما نسبت به تعطیلی پلتفرم‌‌های خانگی پخش آنلاین فیلم هشدار داده

ادامه مطلب »
جنگ مادر همه چیز است

گشایش در تنگنای حکمرانی؛ نقادی نوشتار حکمرانی در تنگنا نوشتۀ محمد زرهانی

9 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. آنچه در این سطور می‌آید، محصول نقادی نوشتار حکمرانی در تنگنا است که توسط دوست عزیزم محمد زرهانی نگاشته شده است. زرهانی به‌خوبی از یک بحران و مشکلات بنیادی در وضعیت حکمرانی کشور صحبت می‌کند. وضعیتی که آن را تنگنا می‌نامد.

ادامه مطلب »
سیاست‌زدایی و امر سیاسی

پارادوکس سیاست‌زدایی

6 دقیقه زمان برای مطالعه‌ این متن نیاز است. مقدمه مذاکرات دربارۀ برجام در جریان است اما همه‌چیز در سکوت خبری به سر می‌برد. با توجه به سیل اخبار پیرامون برجام در دولت قبلی و سکوت خبری در دولت فعلی به نظر می‌رسد که سیاست دولت و حاکمیت در مورد

ادامه مطلب »
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
قدیمی‌ترین
تازه‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
اندیشکده هاتف

© ۱۳۹۷ – تاکنون | اندیشکده هاتف