مقدمه
فساد که تعریفش سوءاستفاده از قدرت برای منفعت‌های شخصی است، پدیده‌ای اجتماعی است که پیامدهای بسیار اثرگذاری بر مردم در سراسر جهان دارد. به همین دلیل لازم است مطالعات دقیق و مبتنی بر شواهد به صورت گسترده در این حیطه انجام شوند که معتبر و کاربردی باشند. اگرچه عمده مطالعات در این زمینه را شاخه‌هایی مانند اقتصاد، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی انجام داده‌اند اما در این مطالعات تمرکز بر سطح کلان بوده است. در حالی که این پدیده را در سطح خرد هم می‌توان مطالعه کرد. از شاخه‌هایی که این سطح خرد را مطالعه می‌کنند روانشناسی اجتماعی است.
تعارض منفعت‌ها در تنگناهای اجتماعی
در روانشناسی اجتماعی فساد به صورت یک تنگنای اجتماعی دیده می‌شود و این یعنی فساد موقعیتی است که در آن منفعت فرد در کوتاه‌مدت با منافع جمعی در بلندمدت مقابل هم قرار می‌گیرند. در فساد فرد قدرتمند با تعارض بین سوءاستفاده از قدرت و استفادۀ مسئولانه از آن مواجه می‌شود. به‌عبارت دیگر فرد بین اینکه مرتکب فساد (سوءاستفاده از قدرت) شود یا خیر قرار می‌گیرد که در صورت ارتکاب فساد در خدمت منافع شخصی کوتاه‌مدتش می‌شود و در غیر این صورت یعنی عدم فساد (استفادۀ مسئولانه از قدرت) در خدمت علائق جمعی در بلندمدت قرار می‌گیرد. هنگامی که فرد قدرتمند در «تنگنای فساد» قرار می‌گیرد عواقب مثبت و منفی موردانتظارش از فسادکردن را مجسم می‌کند. یعنی فرد قدرتمند درگیر پیش‌بینی‌کردن می‌شود. پیش‌بینی فساد حداقل دو دسته را در برمی‌گیرد: اول اینکه فرد قدرتمند هنگام مواجهه با تنگنای فساد عواقبی که گریبان خودش را می‌گیرند به صورت ذهنی پیش‌بینی می‌کند. دوم اینکه فرد قدرتمند به‌دلیل اینکه بر منابع مشترک قدرت دارد در مورد پیامدهای جمعی هم پیش‌بینی می‌کند. مثلا یک پلیس فاسد از رشوه در کوتاه‌مدت منفعت می‌برد اما در طولانی‌مدت از اینکه نیروی پلیس کمتر قابل‌اعتماد دیده می‌شود نیز آسیب می‌بیند.
در ساحت روان، افراد عواقبِ فوریِ فردی را در برابر عواقب طولانی‌مدت جمعی می‌بینند. به‌خاطر نادیده‌انگاشتن زمانی (یعنی نتیجۀ مطلوبی را در آینده کم‌ارزش‌تر از زمان حال ادراک‌کردن) عواقب منفی طولانی‌مدت برای جمع در مقایسه با عواقب فوری برای خود فرد نادیده گرفته می‌شود. این تنگنای زمانی در قلب تمامی اشکال فساد وجود دارد و در پس زمینۀ نقش مهم شناخت‌های مرتبط با پیش‌بینی‌کردن در تصمیم‌گیری فساد دیده می‌شود. به‌علاوۀ فهم اصل کلی اشاره‌شده لازم است برای درک بهتر ماهیت فساد بین فساد فردی و بین‌فردی تمایزی را قائل شویم. هریک از این دو نوع فساد فرآیندهای تصمیم‌گیری متفاوتی را با توجه به تصویرهای ذهنی پیامدهای موردانتظار در آینده دربرمی‌گیرند.
ادامه مطلب 
